“We have lost a father.”

Er zijn van die momenten in je leven die je nog kunt herinneren als de dag van gisteren. Wat je deed en waar je was, staat nog scherp in je geheugen gegrift. Een van die dingen is voor veel mensen de vrijlating van Nelson Mandela. Ik heb dit nooit bewust meegemaakt aangezien ik nog niet geboren was, maar de man is me wel altijd bijgebleven. Madiba was een enorm bijzondere man. Ik zal niet alles herhalen wat er in de kranten, talkshows en over de rest van internet verspreid is, maar ik het voelt niet oké om iets te schrijven over mijn nieuwe camera of the Hunger Games nu zo’n groots persoon is overleden.

Ik heb de apartheid met mijn eigen ogen gezien in het Apartheidsmuseum en me verwonderd over de wreedheid van deze periode. Ik kan er met mijn hoofd niet bij dat een mens te min kan zijn om zijn huidskleur, de taal die hij spreekt, de kleur van zijn ogen of zijn afkomst. Ik heb de overblijfsels van de Apartheid met mijn eigen ogen gezien en met mijn eigen oren gehoord. Ik zal nooit vergeten hoe de toenmalig directeur van Emil Weder High School, die tijdelijk in Nederland was, opmerkte dat alles hier zo anders is. “I could just walk to a bus and sit and nobody would stare at me or would give me uncomfortable feelings because I am black.” Wie denkt dat de Apartheid verdwenen is uit Zuid-Afrika, houdt zichzelf voor de gek. Mandela’s droom is zeker deels uitgekomen, maar de rassendiscriminatie is daar nog steeds in leven.

Het is bizar als je erover nadenkt dat we Hitler’s werk allemaal afkeuren en nooit meer terugwillen naar die situatie en tegelijkertijd gebeuren er gelijkwaardige dingen in Zuid-Afrika. In 2013. Nog steeds. Toen Jacob Zuma, die samen met Mandela gevangen zat op Robbeneiland, gisteravond bekend maakte dat Madiba was overleden, werd Zuid-Afrika een beetje stil. Ik werd er ook een beetje stil van.

In mijn ogen is hij boven zijn menselijke gevoelens uitgestegen door geen haat in zijn ogen te hebben op het moment dat hij de gevangenis uit komt, laat staan om een poging tot verzoening te doen. Hoe kun je die man die je verantwoordelijk houdt voor 26 jaar keihard afzien (al dan niet op Robbeneiland) niet in de haren willen vliegen? Het werk dat hij daar deed was zwaar. Hieronder kun je de steengroeve zien waar hij samen met de anderen steen moest hakken. Dagen lang moesten ze dat doen in de volle zon, terwijl de zon weerkaatste op het witte kalk (daarom had hij erg slechte ogen). In de grot in de verte hadden ze een beetje schaduw. Het waren allemaal slimme mannen die vastzaten op Robbeneiland en als het even kon probeerden ze elkaar te onderwijzen en hun hersens actief te houden. Mandela’s cel was heel erg klein. Zo klein dat ik er geen goede foto van heb kunnen maken toen ik er was.

Toen ik in 2011 op Robbeneiland was heerste er een hele vreemde sfeer. In de gevangenis met de dikke muren, op de steengroeve, in de gezamenlijke slaapzalen en in de cellen, kun je de onderdrukking en pijn voelen. Als je buiten het gebied komt en je de school ziet waar nog zo’n 20 leerlingen op zitten, voel je verlichting. Er is ook een begraafplaats op het eiland, mensen met besmettelijk ziektes (meestal lepra) werden voor het in een gevangenis veranderde naar het eiland gestuurd om er te sterven en vervolgens begraven te worden.

5 december zal nooit meer alleen pakjesavond zijn. Het zal ook de dag zijn dat een grote held ons het leven liet en waarop de wereld gespannen afwachtte hoe het met Zuid-Afrika zal verkeren. Maar na 95 jaar en zijn turbulente leven, heeft hij de rust wel verdiend.