We trappen deze reeks af met deze column die ik tegenkwam op de website van Write Now. Ik raad je aan ‘m gewoon even te lezen, maar in het kort: dat wat Lize Spit heeft, had ik ook. Ik wilde vroeg een boek schrijven (en ik schreef meerdere halve verhalen) en dat alles moest jong gebeuren. Maar een perfectionist is nooit tevreden en begint liever 100x opnieuw dan ook maar 1x iets af te maken. En ze zegt het zo mooi: “Het ijzer willen smeden terwijl het nog heet is, is net het probleem; het ijzer is altijd nog te heet.” Toch moet je ergens beginnen om uiteindelijk iets af te schrijven, ook al zal je latere werk je waarschijnlijk overtreffen. Het is niet erg om niet constant te schrijven en nog te groeien in wat je doet. Lize zegt het al:
“Schrijven gaat vooral over durven.”
En dat kan ik alleen maar beamen. Dus nee, deze eerste ‘basis van een goed verhaal’ gaat niet over opbouw of spanning of taal – dit gaat over durven. Durven jatten wat niet van jou is – de dingen die om je heen gebeuren. De gebeurtenissen opschrijven vanuit jouw perspectief, terwijl een ander misschien niet hetzelfde bedoelde. Schrijven gaat ook niet alleen maar over de realiteit weergeven zoals je ‘m om je heen vind – maar zoals jij ‘m ziet. Ligt naast me mijn mobiel of een technisch apparaat bomvol herinneringen en het snelle contact naar mensen die ik liefheb? Perspectief en de moed hebben om precies dat perspectief, al dan niet gejat, neer te pennen met jouw woorden. En vervolgens al die lieftallige woorden weer te schrappen. Want ook schrappen is schrijven. Herschrijven. Deleten. En weer opnieuw. En schrappen is misschien nog wel veel enger dan beginnen; schrappen is het wegtoveren van zorgvuldig neergeschreven gedachten en je weet nooit of je het precies op dezelfde manier weer kan verwoorden. Eng en daarom juist noodzakelijk.
Natuurlijk is de opbouw belangrijk – het slaat nergens op met een epiloog te beginnen en te eindigen met het begin van het verhaal, toch? Of wel? Over het algemeen is dat niet logisch, maar juist creatief om gaan met opbouw en spanningsbogen maakt je verhaal beter dan dat van de massa. Wat lees je liever? Boeken vanuit één vertelperspectief of boeken vanuit meerdere mensen? Mijn favoriete boek, The Girl You Left Behind, was nooit zo goed geweest als het niet vanuit een creatieve opbouw was geschreven.
Schrijven gaat ook over het vinden van inspiratie in de alledaagse dingen. Ik pretendeer niet dat ik een goede schrijfster ben, maar ik durf wel op te biechten dat ik een ster ben in observeren. Dagdromen. Mensen kijken en bedenken uit welk milieu ze komen, hoe ze heten, waar ze naar op zoek zijn. Schrijven gaat over over dingen doen. Opnieuw: dingen durven. De beste schrijfdagen zijn die waarop je nieuwe ervaringen om kan zetten in herinneringen en vervolgens verhalen. Lize schrijft: “Ik doe mijn best deze fout niet te maken, maar betrap me erop dat er herinneringen in mijn verhaal kruipen, herinneringen die doen alsof ze toch niet van mij zijn.” Ik doe mijn best deze fout wel te maken, want zoals later al zal blijken, schrijf ik op emoties en oproepbare emoties maken woorden tastbaarder dan dat wat je nog niet hebt meegemaakt.
De basis van een goed verhaal? Durven schrijven wat JIJ wil schrijven terwijl je doet alsof je de lezer bent. Als je bewust bepaalde situaties gaat vermijden, dan gaat de lezer dat merken en dan loopt een verhaal niet meer. Wil je niet schrijven over een ruzie, seks of sociaal onhandige momenten? Weinig kans dat je boek of verhaal echt aan gaat slaan. Is dat niet precies wat je namelijk wil leren van een boek of waarom een boek interessant is? Waarom je jezelf eraan kan relateren? Waarom je kan meevoelen met de hoofdpersoon?
We sluiten deze eerste aflevering af met een schrijfopdracht en een vraag waar je over na mag denken:
Wanneer vind je iets een goed boek?
Denk aan iets dat je afgelopen week mee hebt gemaakt of houdt dit in je achterhoofd voor dagen dat je nog iets mee gaat maken en schrijf dit op. Eerst recht toe, recht aan wat er gebeurde. Schrijf vervolgens op wat er volgens jou gebeurde. Stak iemand zijn hand in zijn zak of stak iemand zijn hak in zijn zak om te controleren of dat de trouwring er nog wel in zat? Gooi en dan een onverwachte gebeurtenis in – iets dat je eng vind of moeilijk (misschien spreekt die vreemde je wel aan?) en probeer je al schrijvende over je eigen angst heen te zetten.
Je mag zowel verhaal als het antwoord op de vraag achterlaten in een reactie. Ik zal kritiek geven als je dat erbij zet (: