Cursus fictie, Write it down

#1: Fictie – Het gaat niet om wat er is, maar dat wat je ziet

We trappen deze reeks af met deze column die ik tegenkwam op de website van Write Now. Ik raad je aan ‘m gewoon even te lezen, maar in het kort: dat wat Lize Spit heeft, had ik ook. Ik wilde vroeg een boek schrijven (en ik schreef meerdere halve verhalen) en dat alles moest jong gebeuren. Maar een perfectionist is nooit tevreden en begint liever 100x opnieuw dan ook maar 1x iets af te maken. En ze zegt het zo mooi: “Het ijzer willen smeden terwijl het nog heet is, is net het probleem; het ijzer is altijd nog te heet.” Toch moet je ergens beginnen om uiteindelijk iets af te schrijven, ook al zal je latere werk je waarschijnlijk overtreffen. Het is niet erg om niet constant te schrijven en nog te groeien in wat je doet. Lize zegt het al:

“Schrijven gaat vooral over durven.”

En dat kan ik alleen maar beamen. Dus nee, deze eerste ‘basis van een goed verhaal’ gaat niet over opbouw of spanning of taal – dit gaat over durven. Durven jatten wat niet van jou is – de dingen die om je heen gebeuren. De gebeurtenissen opschrijven vanuit jouw perspectief, terwijl een ander misschien niet hetzelfde bedoelde. Schrijven gaat ook niet alleen maar over de realiteit weergeven zoals je ‘m om je heen vind – maar zoals jij ‘m ziet. Ligt naast me mijn mobiel of een technisch apparaat bomvol herinneringen en het snelle contact naar mensen die ik liefheb? Perspectief en de moed hebben om precies dat perspectief, al dan niet gejat, neer te pennen met jouw woorden. En vervolgens al die lieftallige woorden weer te schrappen. Want ook schrappen is schrijven. Herschrijven. Deleten. En weer opnieuw. En schrappen is misschien nog wel veel enger dan beginnen; schrappen is het wegtoveren van zorgvuldig neergeschreven gedachten en je weet nooit of je het precies op dezelfde manier weer kan verwoorden. Eng en daarom juist noodzakelijk.

Natuurlijk is de opbouw belangrijk – het slaat nergens op met een epiloog te beginnen en te eindigen met het begin van het verhaal, toch? Of wel? Over het algemeen is dat niet logisch, maar juist creatief om gaan met opbouw en spanningsbogen maakt je verhaal beter dan dat van de massa. Wat lees je liever? Boeken vanuit één vertelperspectief of boeken vanuit meerdere mensen? Mijn favoriete boek, The Girl You Left Behind, was nooit zo goed geweest als het niet vanuit een creatieve opbouw was geschreven.

Schrijven gaat ook over het vinden van inspiratie in de alledaagse dingen. Ik pretendeer niet dat ik een goede schrijfster ben, maar ik durf wel op te biechten dat ik een ster ben in observeren. Dagdromen. Mensen kijken en bedenken uit welk milieu ze komen, hoe ze heten, waar ze naar op zoek zijn. Schrijven gaat over over dingen doen. Opnieuw: dingen durven. De beste schrijfdagen zijn die waarop je nieuwe ervaringen om kan zetten in herinneringen en vervolgens verhalen. Lize schrijft: “Ik doe mijn best deze fout niet te maken, maar betrap me erop dat er herinneringen in mijn verhaal kruipen, herinneringen die doen alsof ze toch niet van mij zijn.” Ik doe mijn best deze fout wel te maken, want zoals later al zal blijken, schrijf ik op emoties en oproepbare emoties maken woorden tastbaarder dan dat wat je nog niet hebt meegemaakt.

De basis van een goed verhaal? Durven schrijven wat JIJ wil schrijven terwijl je doet alsof je de lezer bent. Als je bewust bepaalde situaties gaat vermijden, dan gaat de lezer dat merken en dan loopt een verhaal niet meer. Wil je niet schrijven over een ruzie, seks of sociaal onhandige momenten? Weinig kans dat je boek of verhaal echt aan gaat slaan. Is dat niet precies wat je namelijk wil leren van een boek of waarom een boek interessant is? Waarom je jezelf eraan kan relateren? Waarom je kan meevoelen met de hoofdpersoon?

We sluiten deze eerste aflevering af met een schrijfopdracht en een vraag waar je over na mag denken:

Wanneer vind je iets een goed boek?

Denk aan iets dat je afgelopen week mee hebt gemaakt of houdt dit in je achterhoofd voor dagen dat je nog iets mee gaat maken en schrijf dit op. Eerst recht toe, recht aan wat er gebeurde. Schrijf vervolgens op wat er volgens jou gebeurde. Stak iemand zijn hand in zijn zak of stak iemand zijn hak in zijn zak om te controleren of dat de trouwring er nog wel in zat? Gooi en dan een onverwachte gebeurtenis in – iets dat je eng vind of moeilijk (misschien spreekt die vreemde je wel aan?) en probeer je al schrijvende over je eigen angst heen te zetten.

Je mag zowel verhaal als het antwoord op de vraag achterlaten in een reactie. Ik zal kritiek geven als je dat erbij zet (:

Previous Post Next Post

You Might Also Like

2 Comments

  • Reply Daan 23 mei 2014 at 12:39

    Wanneer is een boek ‘goed’? Dat is een moeilijke vraag en dat hangt, bij mij, af van verschillende factoren: ‘Kan / wil ik het wegleggen?’ ‘Blijft het hangen?’ En ‘Voel ik er iets bij?’ En natuurlijk ‘Hoe is het geschreven?’

    Neem bijvoorbeeld The Hunger Games: een prima voorbeeld van een boek dat ik niet ‘goed’ vind, maar ook weer niet heel slecht. Het was aardig. Waarom? Omdat ik me wel geamuseerd heb, maar ik werd er verder niet in meegesleept of zo.

    En dan nu een slecht boek… Die Twilight-boeken, maar daar is al te veel en te vaak over geschreven, dus dat zou makkelijk zijn. Laat ik in dit geval eens gaan voor De Nachtwaker van Tomas Ross. Een boek dat mij erg aansprak toen ik de tekst op de achterkant las, maar dat qua inhoud diep teleurstelde. Waar het een Dan Browniaanse zoektocht tussen kunst beloofde, bleef het mat en nauwelijks spannend.

    De Franse klassieker Les Misérables, geschreven door Victor Hugo, is in mijn ogen dan weer een geweldig boek. Pakkend geschreven, spannend, mooi, ontroerend en maatschappijkritisch (voor de 18/19e eeuw, dan) en goed uitgewerkte personages.

    Nu is al het bovenstaande natuurlijk mijn mening, en dat is eigenlijk de moraal van dit stuk: iedereen heeft een ander beeld bij wat goed/slecht is in literatuur. Ik heb bijvoorbeeld een afkeer van de boeken van Harry Mulisch, (met uitzondering van De Aanslag) terwijl de man en zijn werk landelijk op een vrij hoog voetstuk staan. Samenvattend: er is een vaststaand goed/fout, als je er vanuit de literatuurwetenschap naar kijkt, maar verder is het puur de mening en gevoelens van de lezer.

  • Reply Ilse 2 juni 2014 at 22:43

    O wauw, wat een lang blogje! Een heleboel herkenbare dingen waarvan ik me al bewust was, maar dan net weer anders verwoord. En ik heb zéker ook dat ik herinneringen in verhalen wil stoppen. In “Casey” stop ik grote herinneringen, maar in “Het Volk der Bovennatuurlijken” stop ik weer allerlei kleine fragmentjes.

    Zoals afgelopen weekend! Ik ben onderweg naar m’n oom, we zitten in de auto, zijn er bijna na drie kwartier rijden maar gaan nog even naar de supermarkt. Ik zit in de auto te wachten met muziek op. Ik ben aan het meezingen en aan het meerammen terwijl er naast me een vrouw in haar auto stapt. En dan komt er spontaan een scène bij me op voor een verhaal. Iets met muziek maken in de auto op een gitaar en dan ook nog met het zinnetje dat ik in een liedje hoorde op dat moment. Best geinig!

    Want ik ben nu best wel onrustig de afgelopen tijd en gun mezelf niet echt de tijd om te schrijven. Mijn hoofd zit al zo vol dat het gewoon niet echt loopt, ook al schrijf ik alweer tweeënhalve week om de zoveel dagen een stukje. Het gevoel was er gewoon niet helemaal. Tot ik op weg ging afgelopen weekend! En wat zorgt dan voor inspiratie? Zoiets kleins. Lekker, hoor!

    Maar wanneer ik iets nou een goed boek vind? De samenhang van omstandigheden. Al-tijd. “Haar Dag” vind ik zo leuk omdat het misschien heel erg surrealistisch is dat iemand spontaan besluit niet terug naar Nederland maar naar Parijs te gaan. Echter is het dan wél weer zo dat een personage als Allyson dat doet. Ze is teruggetrokken, kat uit de boom kijkerig, wil weloverwogen dingen doen, niet graag uit de band springen en vooral altijd anderen pleasen. Maar dan kiest ze voor zichzelf door schijt te hebben dat er mensen op haar wachten. Ze pakt gewoon de trein naar Praijs en boem voilà, the story begins. Which I like. ^.^

  • Leave a Reply